Ekonomi

Hükümet imzaladığı protokole uymuyor, 3,5 milyar TL askıda.

Yazar

Kibris Today

28 August 2017

Hükümet, geçmiş hükümetler gibi Türkiye’nin 2016-2018 yılı mali protokole göre reformlar için ayrılan kaynakları bile harcayamıyor. Tek yapılması gereken ise projeleri hayata geçirmek

3 BUÇUK MİLYAR TL BEKLİYOR: KKTC tarafı programı uygulamadığı için Türkiye Cumhuriyeti’nin taahhüt ettiği 3,5 milyar TL’ye kadar olan hibe ve krediler etkin kullanılamıyor. Yapısal dönüşüm geciktiğinden KKTC’nin kendi ayakları üzerinde durabilecek bir konuma gelmesi söz konusu olamıyor

NE HİBELER NE KREDİLER: 26 Temmuz 2017 itibariyle altyapı projeleri için ayrılan 511 milyon 833 bin TL’nin 68 milyon 647 bin TL’si yani yüzde 13,41’i, reel sektör projeleri için ayrılan 212 milyon TL’nin 63 milyon 531 bin TL’si yani yüzde 29,97 kullanılabilmiş.

Protokol uyarınca KKTC’ye sunulan hibelerin 2017’de yarısından daha az miktarı kullanılabildi

59 FAALİYETİN SÜRESİ DOLDU: Yapısal Dönüşüm Programında 30 reform eylemi var. 30 reform eyleminin altında ise hayata geçirilmesi gereken reform faaliyetlerinin sayısı 90. Belirli bir tarihe kadar tamamlanması gereken 74 reform faaliyetinin 59 tanesinin tarihi geçmiş durumda

Kamu sektöründe geciken reformlar

REFORM SÜRESİ ÖDENEK

Denk bütçeyi sağlayacak gelir politikaları yapılacak Haziran 2017 26.4 milyon TL
Her bakanlığın kuruluş ve yetkileri yasaları çıkartılacak Mart 2017 4 milyon TL
Kamu personel sistemi yeniden yapılandırılacak Aralık 2016 22 milyon TL

Finans sektöründe geciken reformlar

REFORM SÜRESİ ÖDENEK

Bankacılık Yasası gözden geçirilecek Mart 2017 100 milyon TL
Finans şirketleriyle ilgili düzenleme yapılacak Eylül 2016

Reel sektörde geciken reformlar

REFORM SÜRESİ ÖDENEK

Yükseköğretimde hizmet kalitesi artırılacak Aralık 2016 2 milyon TL
Toplu taşıma yaygınlaştırılacak Mart 2017 2 milyon TL
Güvenilir bir tarım sektörü oluşturulacak Mart 2017 2 milyon TL

Havadis’ten Bertuğ TOPAL’ın haberine göre; 2016-2018 Mali ve İktisadi İşbirliği Anlaşmasına göre Türkiye Cumhuriyeti 3 yıl içinde 3,5 milyar TL’ye kadar hibe ve kredi sunmayı taahhüt ederken KKTC tarafı, anlaşmanın ekinde yer alan Yapısal Dönüşüm Programı’nı uygulamayı, mali disiplin ve yapısal reformlar sayesinde kamu kesimi borçlanma gereğini ve faiz hariç yerel bütçe açığını düşürmeyi taahhüt ediyor.

Yapısal Dönüşüm Programının amacı, KKTC’nin kamu yönetiminde ve ekonomik yapıda dönüşümü sağlayarak yurttaş odaklı bir kamu yönetimi ve rekabet edebilir bir ekonomik yapı oluşturulması şeklinde açıklanıyor. Bu sayede KKTC’nin kendi ayakları üzerinde durabilecek konuma gelmesi öngörülüyor.

Program uygulanmıyor

KKTC tarafı programı uygulamadığı için Türkiye Cumhuriyeti’nin taahhüt ettiği 3,5 milyar TL’ye kadar olan hibe ve krediler etkin kullanılamıyor, yapısal dönüşüm geciktiğinden KKTC’nin kendi ayakları üzerinde durabilecek bir konuma gelmesi söz konusu olamıyor.

T.C. hibe ve kredilerine erişim yok

T.C. Büyükelçiliği Kalkınma ve Ekonomik İşbirliği Ofisinin İnternet sayfasında paylaşılan harcama rakamlarına göre 2016 yılında altyapı projeleri için ayrılan 432 milyon 775 bin 235 TL’nin 145 milyon 944 bin 822 TL’si (%33,72) kullanılırken, reel sektör projeleri için sunulan 177 milyon TL’nin ise 107 milyon 389 bin 142 TL’si (%60,67) kullanılmış.

2017 yılında ise 26 Temmuz 2017 itibariyle altyapı projeleri için ayrılan 511 milyon 833 bin 337,60 TL’nin 68 milyon 647 bin 941 TL’si (%13,41), reel sektör projeleri için ayrılan 212 milyon TL’nin 63 milyon 531 bin 502 TL’si (%29,97) kullanılabilmiş.

Buna göre Mali ve İktisadi İşbirliği Anlaşması uyarınca KKTC’ye sunulan hibe imkanlarının 2016’da da 2017’de yarısından daha az miktarı kullanılabilmiş durumda.

Altyapı ve reel sektör desteklerinin kullanılamamasının sebebi olarak kamu yönetiminde yapısal dönüşümün gecikmesi ve buna bağlı olarak hantallığın devam etmesi görülüyor.

T.C. kredileri de kullanılamıyor

Türkiye Cumhuriyeti’nin KKTC kamu maliyesine sunduğu krediler büyük oranda şartlı destek kapsamında değerlendiriliyor.

Şartlı destek kapsamında 2016 yılında KKTC’ye sunulan 200 milyon TL’lik bütçe açığına katkının 120 milyon TL’si ( yüzde 60) kullanılabildi. Yüzde 40 düzeyindeki 80 milyon TL’lik desteğin mali disiplini bozucu icraatlar nedeniyle kullanılamadığı görülüyor.

2016 yılında Reform Destek Ödeneği için sunulan ve Yapısal Dönüşüm Programındaki reform eylemlerinin hayata geçirilmesi halinde kullanılabilen 200 milyon TL’lik katkının sadece 25 milyon TL’si ( yüzde 12,5) kullanılabilmiş. Tarım alanındaki reformların hayata geçirileceği taahhütü ile kuraklık ödemeleri için talep edilen 25 milyon TL’lik kaynak temin edildiği halde tarım alanındaki reformların tamamlanmamış olması T.C. tarafında ciddi rahatsızlık yarattığı biliniyor.

2017 yılında kredilere erişim neredeyse sıfır düzeyinde

2017 yılında reform destek ödeneği kapsamında KKTC’ye 540 milyon TL kredi imkanı sunulurken söz konusu kaynağın kullanım oranı KKTC’de hiçbir yapısal reforma imza atılmadığından ötürü yüzde 0 olarak dikkat çekiyor. 2017’de bütçe açığına katkı kapsamında sunulan 150.000.000 TL’lik kaynağın ise 84 milyon TL’si (%56) kullanılmış durumda. Söz konusu 84 milyon TL’lik kredi desteğinin, T.C. Kıbrıs İşlerinden de Sorumlu eski Başbakan Yardımcısı Tuğrul Türkeş’in iyi niyeti ve KKTC’deki hükümete kefil olması sayesinde kullanıldığı ve KKTC’de reformların bir türlü hayata geçirilememesi nedeniyle Tuğrul Türkleş’in de zorda kaldığı iddia ediliyor.

Uygulanmayan reformlar neler?

Yapısal Dönüşüm Programında kamu sektörü başlığı altında 16, finans sektöründe 3 ve reel sektör başlığı altında ise 11 reform eylemi bulunuyor. Toplamda 3 yılda KKTC’nin tamamlaması gereken reform eylemlerinin sayısı 30.

Her reform eyleminin altında ise hayata geçirilmesi gereken reform faaliyetleri var. 30 eylem kapsamında hayata geçirilmesi gereken reform faaliyetlerinin sayısı ise 90. Yapısal Dönüşüm Programında her reform faaliyetinin hangi tarihe kadar tamamlanması gerektiği de belirtiliyor. 90 reform faaliyetinden 74 tanesinin belirli bir tarihe kadar tamamlanması öngörülürken geriye kalan 16 faaliyeti ise program dönemi boyunca yürütülmesi gereken faaliyetler kapsamında değerlendiriliyor.

Belirli bir tarihe kadar tamamlanması gereken 74 reform faaliyetinin 59 tanesinin tarihi geçmiş durumda. Haziran 2017 tarihine kadar tamamlanması öngörülen 59 reform faaliyetinin birkaç tanesi hariç hiçbirinde KKTC tarafının adım atmadığı görülüyor. Program dönemi boyunca yürütülmesi gereken faaliyetlerde de durum farklı değil.

Reform destek ödeneğindeki 540 milyon TL’lik desteğe erişimin mümkün olabilmesi için hükümetin tamamlaması gereken ancak hiçbir adım atılmayan reform eylemleri arasında önemli başlıklar var.