Cumhuriyet Meclisi, kayıt dışı işgücü nedeniyle ülke ekonomisinde, sosyal güvenlik sisteminde ve çalışma yaşamında oluşan sorunların giderilmesi hedefiyle hazırlanan Yabancılar ve Muhaceret (Değişiklik) Yasa Tasarısı’nı oybirliğiyle kabul etti.
29 vekilin kabul, 1 vekilin ise çekimser oy kullandığı ve 20 milletvekilinin katılmadığı açık oylama sonucunda kabul edilen yasa, ikamet izini ve vize uygulamalarına yönelik yasa altında çıkarılan tüzükler uyarınca tahsil edilen bazı harçlara ilişkin bir de cetvel içeriyor.
Yasayla ilgili konuşan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faiz Sucuoğlu, 2019’daki kayıt dışılık oranının yüzde 20.44’lere çıktığını belirterek, “Bu, KKTC tarihinde görülen en yüksek rakam” dedi.
Kayıt dışına düşen insanların kabul edilebilir koşullarda yaşamadığını da kaydeden Sucuoğlu, affın yürürlüğe girmesinin sadece ekonomi için değil, denetim, güvenlik ve huzur için de önemli olacağını dile getirdi.
Afla ilgili genelge ve tüzüklerinde hazır olduğunu kaydeden Çalışma Bakanı Sucuoğlu, bundan sonra denetimlerin daha sıkı, yaptırımların da ağır olacağını vurguladı.
Çalışma Bakanı Faiz Sucuoğlu, 30 gün boyunca, gerekirse süreyi de biraz daha da uzatarak üçüncü ülkelerden KKTC’ye gelişleri durduracakları açıkladı.
Oylamaya ve konuşmalara geçilmeden önce Hukuk, Siyasi İşler ve Dışilişkiler Komitesi Başkanı UBP Milletvekili Oğuzhan Hasipoğlu Yabancılar ve Muhaceret (Değişiklik) Yasa Tasarısı’na ilişkin raporu okudu.
Hasipoğlu, yasa tasarısının izinsiz olarak KKTC’de bulunan yabancılara bir af imkanı verilmesini içerdiğini, kaçak olan kişilerin bir asgari ücret ödenmesi karşılığında kayıt altına alınmasına olanak sağlanacağını, ülkede 8-10 bin civarında kaçak olduğunu belirtti.
AKANSOY
CTP Milletvekili Asım Akansoy, hayatın belli dönemlerinde bu af olgusuyla karşı karşıya kalındığını belirtti.
Sistemi çalıştırmamaktan kaynaklanan nedenlerle affa başvurulduğunu söyleyen Akansoy, belli dönemlerde af çıkarılmasının kamu düzenini bozduğunu, işini düzgün yapan insanların mağdur edildiğini kaydetti.
Akansoy, afla birlikte denetim ve caydırıcılığın sağlanması gerektiğini söyledi.
Kaçak kişilerin çoğunlukla inşaat, turizm ve sanayi sektörlerinde çalıştığını belirten Akansoy, denetimin yapılması ve cezaların caydırıcı olması gerektiğini kaydetti.
ARIKLI
YDP Milletvekili Erhan Arıklı, kaçak duruma düşenlerin sorununu çözmenin devletin vicdani ve insani sorumluluğu olduğunu kaydetti.
Arıklı, afların arkasının gelmeyeceği durumları yaratmak gerektiğini söyledi.
Yasalarda işçilerin çalışma hayatına yönelik sorunlarına çözüm bulunmadığını dile getiren Arıklı, zor şartlarda çalışan işçilerin işverenlerin insafına terk edildiğini belirtti.
Arıklı, işverenlerden kaynaklanan mağduriyetlerin giderilmesini istedi.
ÇELER
TDP Milletvekili Zeki Çeler, dörtlü koalisyon döneminde basına yapılan destek konusuna değindi.
Çeler, bu teşviklerin belli kriterlere göre verildiğini, KKTC vatandaşı çalıştıranlara ve sendikalaşmaya önem verildiğini, dolayısıyla bunların da kriterler arasında yer aldığını kaydetti.
Çeler, “Teşviklerin herkese verilmesi mümkün değil. Burs verilirken de belli kriterler belirlenir. Kriter, yürütmenin vizyonu çerçevesinde hazırlanır.” dedi.
Bu teşviklerden sosyal güvenlik kurumlarının da yararlandığını söyleyen Çeler, uygulamada sıkıntı yaşandığının söylendiğini, bunun doğru olmadığını, yeni basın kurumlarının kriterleri karşılayarak başvurularını yaptığını söyledi.
Çeler, teşviklerin amacının “gazetecilerin kaleminin özgür olmasını sağlamak” olduğunu belirtti.
Çeler, yabancı işçilerin kayıt dışılığa düştüğünü, çok kötü koşullarda çalıştırıldığını, bazı işçilerin çalışma izni çıkarması gerektiğini dahi bilmediğini söyledi.
İşçi ve İş Bulma Kurumu’nun görevlerinin Çalışma Dairesi dışında, başka kurum ve şirketlerin üstlenmesinin yasak olduğunu kaydeden Çeler, ancak bazı danışmanlık şirketlerinin para alarak, yurt dışından işçi getirdiğini, getirdikleri işçilerin kayıt dışı kaldığını, özellikle Filipin ve Bangladeş’ten çok sayıda kişinin bu şekilde ülke getirildiğini belirtti. Çeler, “Bunun önüne geçme noktasında sınıfta kaldık” dedi.
Çeler, af yapılmadan önce yeni gelecek olanlara yönelik önlemlerin alınması gerektiğini kaydetti.
Zeki Çeler, kayıt dışına çıkanların ülkeden deport edildiğini, işverenlere de ciddi şekilde ceza uygulanması gerektiğini söyledi.
Affın resmi gazetede yayınlandığı an sistemin nasıl olacağını ve bilgilendirme mekanizmasının hazır olup olmadığını soran Çeler, yabancı işçilerden burada var olanların uyumlaşma kriterleri, işvereni olmadan işçilerin kayıt altına gireceği sistemin, yabancıların nasıl bir ülkeye geleceklerine yönelik bilgilendirmenin ve yatırımlarını yapanların ödüllendirilmesine yönelik sistemin hazır olup olmadığını da bilmek istedi. Çeler, aftan sonra denetimlerin nasıl yapılacağını da sordu.
ANGOLEMLİ
TDP Milletvekili Hüseyin Angolemli, kaçak ve af konusunun yıllardır Mecliste konuşulduğunu belirtti.
Angolemli, bir asgari ücret karşılığında af uygulaması geldiğini ve bu şekilde işverenlerin ödememeye teşvik edildiğini belirterek, yapılması gerekenin sendikalaşmaya önem vermek olduğunu kaydetti.
“Sendikalaşma olmazsa kaçak işçi ve vergi kaçırılmasından kurtulamazsınız” diyen Angolemli, muhtarlarla ilgili bakanların işbirliği yapması gerektiğini, muhtarların bölgelerinde birçok olaylardan haberdar olduğunu ve kaçak konusunda da bilgi sağlayabileceklerini söyledi.
Angolemli, “Üniversitelerin yarısı kaçak işçi. Öğrenci olarak gelip, denetim olmamasından yararlanarak kaçak işçi olarak çalışıyorlar” dedi.
Çiftçi ve hayvancıların sigortalanmasının yollarının bulunması gerektiğini söyleyen Angolemli, çiftçi ve hayvancıların sigorta yatırmakta zorlandığını kaydetti.
SANER
UBP Milletvekili Ersan Saner, ismi geçtiği için kürsüye çıktığını söyledi.
4’lü hükümet döneminde işverenlere nasıl yaptırımlar uygulandığını soran Saner, yaptırımlar yapılmadığı için bugün bu affın çıkarıldığını savundu. Saner, kayıt dışı işgücünün kayıt altına alınmasına destek belirtti.
Medya Destek Programı konusuna da değinerek, önceki ve son dönemdeki uygulamaları anımsatan Saner, Serdar Denktaş’ın yerinden sorduğu “yerel işgücünü destekleme fonundan devlete istihdam yapılabilir mi?” sorusunu yanıtında, böyle bir şeyin söz konusu olmadığını söyledi. Yine yerinden söz alan Denktaş ise, UBP HP döneninde bunun yapıldığını iddia etti.
SUCUOĞLU
Konuşmacıları yanıtlayan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faiz Sucuoğlu, Devlet Planlama Örgütü’nün verilerine göre 2012’de yüzde 14.96 olan kayıt dışılık oranının 2019’da yüzde 20.44’e yükseldiğini söyledi. Sucuoğlu, “KKTC tarihinde böyle bir oran yok, bu bir ilk” dedi.
Oranın kendilerini tedirgin ettiğini söyleyen Sucuoğlu, aftan yararlanacak olanlar arasında, üçüncü ülkelerden buraya çalışmak için gelenler bulunduğunu belirtti.
Sucuoğlu, af konusundaki hazırlıkların tamamlanmak üzere olduğunu dile getirerek, bu konuda bilgi verdi ve önümüzdeki günlerde detaylı açıklama yapılacağını kaydetti.
Faiz Sucuoğlu, “Son 6 ayın istatistiği yoktu. Çalışmalar yapılıyor. Ne kadar denetim yapıldı, ne kadar ceza kesildi. Bunlar hep belirlenecek” dedi.
Kayıt dışına düşen insanların kabul edilebilir koşullarda yaşamadığını da kaydeden Sucuoğlu, affın yürürlüğe girmesinin sadece ekonomi için değil denetim, güvenlik ve huzur için de önemli olduğunu kaydetti.
Afla ilgili genelgelerin ve tüzüklerin hazır olduğunu kaydeden Çalışma Bakanı Sucuoğlu, “Yatay ve dikey geçişlerde ciddi kısıtlamalar var. İşçiye de işverene de büyük sorumluluk düşecek” dedi.
Sucuoğlu, son 8 yılda Türkiye’den gelen işçi sayısında az bir artış olduğunu da kaydederek, “Esas artış üçüncü ülkelerden” dedi.
Sucuoğlu, bundan sonra denetimlerin daha sıkı, yaptırımların da ağır olacağını söyledi.
Çalışma Bakanı Sucuoğlu, 30 gün boyunca, gerekirse süreyi de biraz daha da uzatarak üçüncü ülkelerden KKTC’ye gelişleri durduracakları açıkladı.
